Sastra Lisan Lampung (Kelas 6A) SD 3

  ﷽

Nama	:	Oke Pajarli, S.Kom.
Mapel	:	Bahasa Lampung
Kelas	:	6A
Waktu	:	Rabu, 01 Oktober 2025
Unit	:	SD Al Azhar 3 Bandar Lampung
Materi	:	Sastra Lisan Lampung
Tujuan	:	Mampu memahami sastra lisan lampung melalui berbagai kegiatan dengan berbagai contoh sastra lisan lampung.
CP	:	Kemampuan memahami, menggunakan dan merefleksi berbagai jenis teks, sesuai tujuan/fungsi sosialnya sehingga peserta didik dapat berpartisipasi dalam masyarakat melalui pengetahuan dan kemampuan membaca/memirsanya.

********************************************** 

Assalamualaikum warahmatullahi wabarakatuh,

Tabik pun........Selamat pagi anak-anak........

Api kabagh sanak-sanak sai sholeh ghik sholehah...

sihat seunyinni yu nak....

 

Alhamdulilah khani hinji, kham dapok betungga luwot dilom pelajaghan Bahasa Lampung. Semakung kham ngemulai pelajakhan di pagi hinji dang lupa bedu’a usahako sholat dhuha khik muroja’ah pai yu nak, nyin ilmu sai dikeni ulih gughu dapok kuti teghima sai helau.

Anak-anakku, pada peghtemuan ghani hinji gham haga pelajaghi tema 3 tentang Sastra Lisan Lampung, Semakung ngemulai pelajaghan. Kuti sediako buku ghik alat tulisni yu nak… Hunja pak gughu mapaghko mateghi singkat. Ti baca ghik ti pahami yu anak-anak pak gukhu.

Ngenal Sastra Lisan Lampung

 

Ki gham midogh mit pekon-pekon di dighah lampung, gham ngehalu bettuk seni bubahasa pugaulan pujama ghik adat istiadat lampung sai pagun tijaga secagha betik. Delom ngelaksanako falsapah ughik Nengah Nyapppugh (suka bergaul) jak tumbai masaghakat lappungn yampaiko ika-ika ghik kehaga ngegunako bahasa sai sehelau-helauni (bahasa sastra). Bahsa sina wat sai lisan, wat munih sai tetulis, ulih sebab hina maka nukembang seni sastra lisan lampung teutama di pekon-pekon sai lagi kuat megung adat istiadatni.

Satra lisan lappung dapok dibedako jadi 5 (lima) macom, yakdo: peribahasa, sekiman (teka-teki), mantra, puisi ghik ceghita ghakyat.ulah sebab nayah bettuk ghik jenisni sastra lisan lappung hina, gham haga ngebahas salah sai sastra lisan lappung hina yakdo puisi. Satra lisan lappung delom bettuk puisi dapok dibedako delom 5 (lima) macom yakdo : 1). Paradinei/paghadini, 2). Pepaccur atau pepacogh atau wawancan, 3). Pattun atau segata atau adi-adi, 4). Bebandung ghik 5). Ringget/pisaan/highing-highing/wayak/ngehaddo/hahiwang.

Sebeoghni delom seni sastra lisan lappung sina bettuk, issi, tujuan ghik pemakaianni di pekon-pekon atawa dikebuaian gegoh gawoh. Bettuk ghik isi ni disesuaiko jama gehok ghik gawi adat, sai haga dilaksanako di kebuaian atau kepeghluan pekon ni  pesai-pesai. Bettuk/jensi sastra lisan lappung, dacok diliyak gegoh delom daftar dibah hinji :

Gelagh / Bentuk	Buai / Pekon	Bahasa Indonesia	Geguaian / Gawi Adat
Wayak/Adi-adi	Pesisegh	Pantun	Nyambai/canggop / cangget
Segata/Adi-adi	Peminggigh	Pantun	Muli meghanai Sekuaghian
Pattun/Paccur	Pepadun	Talibun	Ngejuluk/ngeadek
Wawancan	Melinting	Pantun berkait	Ngihging maju
Pepancogh	Peminggigh	Pantun bersahut	Muli meghanai
Hahedo	Pesisegh	Syair	Ngejuk adok
Pisaan	Way kanan	Pantun Berkait	Ngejuk adok
Hahiwang	Pesisegh	Talibun/tangis	Kebayan nangguh
Muayak	Pesisegh	Talibun	Ngelepas muli-meghanai
Bandung	Pesisegh	Pantun bersahut	Kumpul muaghi/acarou warei
Ringget	Pepadun	Talibun	Kemajuan (nasihat untuk mempelai)

Ulah sebab lamon bettuk ghik jenisni sastra lisan Lappung sina, gham haga ngebahas salah sai jenis sastra Lappung jenis puisi yakdo Segata/Pattun yakdo salah sai jenis sastra lisan Lappung sai bebettuk puisi. Istilah Segata dikenal umumni di likkungan masaghakat Lappung Pesisigh. Kidang wat munih sai nyacakni pantun atau pattun gegoh: Lampung Barat ghik Kota Agung. Sedongko di likkungan masaghakat Lappung Abung, Menggala (Tulang Bawang), Sungkai, Wai Kanan, nyacakni jama istilah pattun. Segata/Pattun biasa digunako delom acagha muda-mudi (muli-meghanai) guwai ngegenepi acagha adat. Acagha muda-mudi (muli-meghanai) sina dicacak jama istilah nyambai, kedayek/kedayok/jaga damagh.

Cighi-cighi segata/pattun yakdo:

1. Unggal baitni tedighi 4 baghis

2. Besajak a-b-a-b

3. Baghis ke 1 ghik baghis ke 2 disebut sampiran 4. Baghis ke 3 ghik baghis ke 4 disebut isi

Kidang wat munih sai mak ngedok sampiran, seunyinni baghis

ngeupako isi.

 

Fungsi Segata/Pattun yakdo:

1. Digunako guwai media ngeghangouko isi ati juk sesai jelema (meghanai mit muli atau sebalikni).

2. Guwai alat penghibugh wattu suasana besantai guwai ngelebonko kelejjuan

3. Penggenok acagha adat yakdo:

1). Acagha Cangget (masaghakat adat Lampung Pepadun).

2). Acagha Nyambai (masaghakat adat Lampung Saibatin)

 

Jenis-jenis segata/pattun, yakdo:

1. Segata nangguh/pattun nanggeh

2. Segata sanak ngebabang

3. Segata buhaga (muli meghanai)/Pattun bukehago

4. Segata ijah tawai/pattun nasihat

5. Segata nyindegh/pattun nyindigh

6. Segata lalagaan

 

Lebih jelasni dibabbaghko gegoh di bah hinji:

1. Segata nangguh/pattun nanggeh beisei cawa bepisah atau cawa betembuk atau dapok monih cawa pembuka petembukan, cuttu:

Pattun / Segata Nangguh	Arti Dalam Bahasa Indonesia
Ajo sembah tisusun Tisusun culuk ghuwa Mehaf wi kilu anpun Kantu gham salah cawa	Ini sembah disusun Disusun tangan dua Maaf ya minta ampun Kalau kami salah kata

 

2. Segata sanak ngebabang disampaiko delom waktu sedong ngebabang anak lunik nyin senang atini ghik mak miwang, cuttu :

Pattun / Segata Nangguh	Arti Dalam Bahasa Indonesia
Dang miwang niku adik Mak lagi mit kupi Ulah nyak makai kawai caghik Sai helau mak kebeli	Jangan menangis kamu adik Emak sedang ke kopi Sebab saya memakai baju robek Yang bagus tidak terbeli

 

3. Segata buhaga (muli neghanai)/pattun bukehago hini beissi nyampaiko peghasaan geghing bujang atau gadis jama jejama sai digeghingi, cuttu :

Pattun / Segata Nangguh	Arti Dalam Bahasa Indonesia
Bittang pak bittang lima Wat munih bittang malih Walau pak walau lima Cuma niku dilom pilih	Bintang empat bintang lima Ada juga bintang pindah Walau empat walau lima Hanya kamu dalam pilihan

 

4. Segata ijah tawai/pattun nasihat hini beisi nasihat nyin jelema dapok pelajaghan, cuttu :

Pattun / Segata Nangguh	Arti Dalam Bahasa Indonesia
Lamun hulun nyanik ketupat Api lagi haga lebaghan Dang lupa ngebayagh zakat Ki haghtagh ghadu bukecukupan	Banyak orang membuat ketupat Apalgi waktu lebaran Jangan lupa membayar zakat Jika harta sudah berkecukupan

 

5. Segata nyendegh/pattun nyindigh jelema kidan gsecagha halus ma kasagh, cuttu :

Pattun / Segata Nangguh	Arti Dalam Bahasa Indonesia
Kumbang mawar tuwoh di las Meghum mekar ghupani suluh Pah belajagh tukun dang malas Dang sappai jadi sanak buduh	Bunga mawar tumbuh dialas Harum mekar warnanya merah Mari belajar tekun jangan malas Jangan sampai jadi anak bodoh

 

6. Segata lelagaan di sampaiko di waktu senang, beisi hal-hal sai lucu, tujuan ni nyin lebih ghedik, cuttu :

Pattun / Segata Nangguh	Arti Dalam Bahasa Indonesia
Kikim disanik tapai Kebenian asem ghasani Niku meghanai wawai Kidang sayang asem ambauni	Singkong dibuat tapai Kelamaan asam rasanya Kamu bujang baik Tapi sayang asem baunya

 

Untuk lebih jelasnya perhatikan dan dengarkan contoh Pepaccur/wawancan berikut :

************************************************************

Tugas :

Pelajari salah satu dari jenis sastra lisan lampung yang berbentuk puisi kemudian praktek di depan kelas